“Cuộc sống xanh – Môi trường xanh – Kiến trúc xanh – Công nghệ xanh”… Là những tiêu chí hiện nay mà chúng ta thường hay nhắc tới, thời công nghệ 4.0, thời kỳ chúng ta và toàn cầu thay đổi lối sống để hạn chế “biến đổi khí hậu toàn cầu”. Trong kiến trúc, chúng ta cũng đã quá quen với cái cụm từ: “Kiến trúc xanh”, “công nghệ kiến trúc xanh”. Đó là công trình, đó là không gian, môi trường xanh, còn thụ hưởng các sản phẩm trên, đó là ai? Câu trả lời tưởng chừng rất đơn giản: Những người tiên phong trong cuộc sống xanh.

1. Có rất nhiều bài viết nghiên cứu, trao đổi về các công trình kiên trúc xanh, về những thiết kế hưởng ứng phong trào “cuộc sống Xanh”. Tác giả bài viết này mạnh dạn trao đổi những yếu tố để tạo ra môi trường cuộc sống xanh.

Một công trình kiến trúc Xanh về hình thức, yếu tố Xanh còn là không gian công trình và những công nghệ được trang bị.

Ở địa phương, yếu tố Xanh có lẽ phong phú hơn còn được thể hiện ở cảnh vật, không gian ngôi nhà, nếp ăn ở của người dân.

Nếu như trong phố thị, một ngôi nhà được xây cất, người chủ nhà ít nhiều còn được các KTS, kỹ sư xây dựng trao đổi tư vấn; như vậy, gia chủ đương nhiên sẽ là các cá nhân thụ hưởng theo lối sống xanh và công nghệ. Nhưng các vùng nông thôn thì không hẳn thế – Nếu không có sự tư vấn hợp lý thì quá trình đô thị hóa, bê tông hóa làng quê xảy ra nhanh chóng. Lúc đó, sẽ không còn môi trường xanh tại những vùng đáng ra phải rất trong lành.

2. Trong lĩnh vực kiến trúc, công nghệ xanh rất cần được ứng dụng – Đó là những tiêu chuẩn cho cuộc sống, rất phong phú. Có thể là một ứng dụng công nghệ tiết kiệm năng lượng, cũng có thể là những giải pháp thiết kế nội thất thông thoáng tự nhiên cho công trình kiến trúc nào đó; Hoặc cụ thể hơn là giải pháp cây trồng trong công trình, sử dụng năng lượng tự nhiên trong điện khí, điện năng,…

Vai trò tiên phong cho cuộc sống xanh ở đây không phải là tiêu chí nêu cho một số ít gia chủ có điều kiện, nó cần được nghiên cứu và xây dựng cho một cộng đồng – Đó là không gian ở, là khoảng giao lưu cộng đồng; không chỉ là hình ảnh cây xanh trong một vài công trình công cộng nào đó, mà là kỹ thuật để cho mọi người sử dụng đều được hài hòa với môi trường, chi phí vận hành ít nhất, được tận hưởng các giá trị cuộc sống thỏa đáng.

Xin nêu một ví dụ: Nhiều chung cư được xây dựng hiện nay có lẽ chạy theo trào lưu, không gian bức bí, không khí 100% điều hòa nhân tạo. Cuộc sống hiện đại, tiện nghi, cao cấp, song cũng nên tùy vào vùng miền, khí hậu và mặt bằng kinh tế – xã hội để có thể thiết kế phù hợp. Nên bố trí mặt bằng thông thoáng, hệ thống phụ trợ được tự nhiên soi chiếu, chắc hẳn “xanh” hơn rất nhiều cái hộp nội thất đẹp mà che lấp cái căn bản đó.

Ở vùng ven đô, một số khu dân cư “làng đô thị”, công trình được xây dựng cầu kỳ, bê tông hóa, ít cây xanh. Khi giá trị đất đai lên cao, sự chia sẻ nhỏ lẻ là không tránh khỏi, và rồi khi đó yếu tố cảnh quan chúng ta thụ hưởng chỉ là sự nhân tạo, xử lý cục bộ, không có tính tổng thể.

Nguồn cơn cho sự “xanh” kiến trúc cơ bản bao giờ cũng là không gian cảnh quan, là ngôi nhà, là tiện ích bởi điều kiện tự nhiên đem lại: Thông thoáng, dùng nhiều yếu tố tự nhiên.

Trang thiết bị “tái tạo và không tiêu hao nhiều năng lượng” còn là sự lựa chọn giải pháp phù hợp với kiến trúc vùng miền, văn hóa, khí hậu thì mới bền, tránh trường hợp hiện tượng, chạy theo thành trào lưu và sau đó là những sao chép vô thức.

3. Có một vài công trình đã được thiết kế và thi công theo tư tưởng kiến trúc xanh. Thật tuyệt, rất hoàn hảo. Song, đó chỉ là một vài cá nhân đầu tư và được thụ hưởng. Vậy để cải thiện điều kiện môi trường bị ô nhiễm và biến đổi khí hậu, đâu sẽ là giải pháp tiên phong bền vững? Đây có lẽ vẫn là một đề tài cho các KTS suy ngẫm phát triển tư duy, phát triển công nghệ, ứng dụng. Mặt khác, cũng vì thế mà tới ngày nào đó, nhìn từ trên cao xuống được “thưởng thức” sự lấp lánh bạt ngàn trên mọi nóc nhà là các tấm pin năng lượng mặt trời, rồi công nghệ bình inox nước nóng năng lượng mặt trời.

Cây xanh mỗi ngày một phải thêm nhường nhịn thêm cho đất xây dựng. Bụi – nóng – khí thải từ các giàn máy lạnh, đó là những hình ảnh có thật. Không thể ít đi, vậy thì không gian kiến trúc xanh sẽ thế nào cho các ngôi nhà cao tầng, cho các ngôi nhà đô thị? Chắc chắn khi đó, công nghệ xây dựng, công nghệ vật liệu phải đi tiên phong trước.

Tóm lại, trong cuộc sống vì một tương lai xanh, gìn giữ khí hậu, vì chúng ta. Theo tôi, yếu tố tiên phong trong cuộc sống xanh có lẽ vẫn còn tiềm ẩn trong ý thức của mọi người, của xã hội.

Đối với các nhà thiết kế là các giải pháp – ứng dụng hình thức sẽ không bền vững bằng không gian kiến trúc. Và đương nhiên rất nóng nực, khi thiếu cảnh quan, có cây, có hoa và thảm cỏ…